Op 3 februari 2023 heeft de Rechtbank Midden-Nederland uitspraak gedaan over het door de burgemeester van Utrecht opgelegde ‘online gebiedsverbod’ tegen een jongen uit Zeist. Dit digitale gebiedsverbod hield in dat betrokkene werd verboden om online op te roepen tot opstand tegen het coronabeleid en het vuurwerkverbod. In januari van dit jaar hebben de burgemeesters van Zoetermeer, Den Haag en Delft aangekondigd te willen experimenteren met zo’n digitaal gebiedsverbod. Op die manier hopen de gemeenten gewelddadige jongerengroepen uit de regio aan te pakken en geweldsdelicten te verminderen. Het is een volgende stap in de aanpak tegen onder meer drillrapgroepen in de drie steden. ‘De Zoetermeerse VVD vindt dat we alles op alles moeten zetten om overlast te voorkomen en om jongeren die afglijden tijdig te ondervangen en weer de goede weg op te helpen. Jongeren die hun leven niet willen beteren krijgen te maken met zerotolerance handhaving’, aldus VVD-fractievoorzitter Lisette Meier en portefeuillehouder veiligheid: ‘De burgemeester heeft veel bevoegdheden die hij kan gebruiken om Zoetermeer veiliger te maken. Wij willen dat hij deze ook daadwerkelijk gebruikt of daarmee experimenteert daar waar de wet dit niet verbiedt. Ik heb daarom vragen aan het college gesteld over de gevolgen van de rechterlijke uitspraak voor de aanpak van gewelddadige jongerengroepen’.
Bij een onlinegebiedsverbod wordt een persoon (tijdelijk) de toegang tot bepaalde sociale media of websites ontzegd. Ook een tijdelijk verbod op het doen van specifieke uitlatingen online behoort tot de mogelijkheden. Amsterdam, Utrecht, Haarlem en Almelo voerden al een online gebiedsverbod in. De rechter heeft nu een streep gehaald door het door de burgemeester van Utrecht opgelegde digitale gebiedsverbod. De rechter oordeelt dat het verbod op basis van de APV van Utrecht (verboden is om bepaald gedrag op een openbare plaats te tonen) geen betrekking heeft op het online doen van een oproep tot verstoring van de openbare orde in Utrecht. Een voor iedereen toegankelijke groepschat is weliswaar openbaar, maar daarmee is het geen openbare plaats die binnen de bevoegdheden van de burgemeester valt. Bovendien zou naar het oordeel van de rechter het verbieden van online uitingen een beperking van de vrijheid van meningsuiting inhouden die ontoelaatbaar is. Alleen de landelijke wetgever mag – onder voorwaarden – de vrijheid van meningsuiting beperken.
‘Ik wil van het college weten of deze uitspraak gevolgen heeft voor de aanpak van de burgemeesters van Zoetermeer, Den Haag en Delft voor het experimenteren met een digitaal gebiedsverbod en of er al één of meer digitale gebiedsverboden zijn opgelegd’, aldus Lissette Meier: ‘En natuurlijk of de uitspraak van de Rechtbank Midden gevolgen heeft voor de aanpak van gewelddadige jongerengroepen en drillgroepen uit de regio om geweldsdelicten te verminderen. En bovenal of het college het met de Zoetermeerse VVD eens is dat we alles op alles moeten zetten in Zoetermeer om overlast te voorkomen en dat de burgemeester daartoe alle bevoegdheden die hij heeft om Zoetermeer veiliger te maken ook daadwerkelijk gebruikt of daarmee experimenteert daar waar de wet dit niet verbiedt’.