In het overhedenoverleg van 16 april heeft het kabinet extra middelen toegezegd aan gemeenten voor de periode tot en met 2027. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) noemt deze stap ‘voorzichtig optimistisch’ en spreekt van een belangrijke verlichting op korte termijn. Het landelijk actiecomité Raden in Verzet is blij met deze erkenning van de financiële nood bij gemeenten, maar deelt de zorgen over het gebrek aan structurele zekerheid na 2027. Rob Duiven, VVD-raadslid in Zoetermeer en voorzitter van het landelijke actiecomité Raden in Verzet, benadrukt dat de maatregelen van het kabinet slechts tijdelijk lucht geven: ‘De financiële verlichting tot 2027 is welkom, maar daarna hangt er weer een dreigend tekort boven het hoofd van gemeenten. Wat wij nodig hebben, is geen politieke goodwill of incidentele bijstellingen, maar een solide financieel fundament voor de lange termijn’.
Op basis van het advies van de commissie-Van Ark is door het kabinet €3 miljard extra beschikbaar gesteld, voornamelijk gericht op jeugdzorg en het dempen van het tekort in het gemeentefonds. De VNG erkent deze toezegging als een forse stap in de goede richting, maar plaatst vraagtekens bij de financiële haalbaarheid vanaf 2028. De benodigde hervormingen, zoals wetswijzigingen rond de jeugdzorg, zijn op dit moment nog niet uitgewerkt of ingevoerd. De VNG noemt de veronderstellingen voor de jaren na 2027 dan ook ‘te ambitieus’ en wijst erop dat structurele garanties ontbreken.
Raden in Verzet, een brede landelijke beweging van raadsleden, stelt dat het kabinet nog steeds nalaat om een structureel evenwicht te brengen tussen gemeentelijke taken en middelen. Volgens Duiven dreigen gemeenten vanaf 2028 opnieuw voor keiharde keuzes te komen te staan, met directe gevolgen voor inwoners: ‘Zonder structurele bekostiging van jeugdzorg, klimaatbeleid en woningbouw komt de maatschappelijke infrastructuur onder druk. De gemeenteraad staat straks voor de inwoners als de rekening komt – en wij weigeren die rekening door te schuiven naar een volgende generatie’.
Het besluit van de VNG om de ingebrekestelling richting het Rijk voorlopig op te schorten wordt door Raden in Verzet begrepen en gesteund. Maar dit politieke gebaar moet wel gevolgd worden door daadwerkelijke actie van het kabinet. Een structureel houdbaar financieel kader is noodzakelijk, benadrukt Duiven: ‘Wij blijven ons inzetten voor een toekomstbestendig gemeentefonds waarin middelen en verantwoordelijkheden in balans zijn gebracht. De tijd van tijdelijke pleisters moet voorbij zijn’.
